Ασβέστιο στα φυτά και στο έδαφος

Η πρόσληψη του ασβεστίου από το φυτό είναι παθητική και δεν απαιτεί καθόλου ενέργεια.  Η κινητικότητα του ασβεστίου στο φυτό λαμβάνει χώρα κυρίως στο ξύλωμα μαζί με το νερό. Ως εκ τούτου, η πρόσληψη του ασβεστίου σχετίζεται άμεσα με το ρυθμό διαπνοής του φυτού.

ΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΑΣΒΕΣΤΙΟΥ ΑΠΟ ΤΑ ΦΥΤΑ

Συνθήκες όπως υψηλή υγρασία, κρύο ή χαμηλός βαθμός διαπνοής, μπορούν να οδηγήσουν σε έλλειψη ασβεστίου. Επίσης, η συσσώρευση αλατότητας μπορεί να προκαλέσει έλλειψη ασβεστίου καθώς μειώνει την πρόσληψη νερού από το φυτό.

Εφόσον υπάρχει περιορισμένη κινητικότητα του ασβεστίου στο φυτό, η έλλειψη ασβεστίου θα εμφανιστεί στα νεότερα φύλλα (ξήρανση ράχης ή εγκαύματα) και στους καρπούς (ξηρή ή μαύρη κορυφή -τάπα-,πικρή κηλίδωση), λόγω του πολύ μικρού ρυθμού διαπνοής. Ως εκ τούτου είναι απαραίτητη η συνεχής ενίσχυση της καλλιέργειας με ασβέστιο για να συνεχίσει η ανάπτυξη.

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΑΣΒΕΣΤΙΟΥ ΣΤΑ ΦΥΤΑ

Το ασβέστιο είναι βασικό θρεπτικό συστατικό για τα φυτά με πολλαπλούς ρόλους:

• Συμμετέχει σε μεταβολικές διεργασίες για την πρόσληψη άλλων θρεπτικών
• Προάγει την σωστή ανάπτυξη των φυτικών κυττάρων
• Ενδυναμώνει τη δομή του κυτταρικού τοιχώματος-το ασβέστιο είναι βασικό συστατικό του κυτταρικού τοιχώματος. Σχηματίζει ενώσεις πηκτικού ασβεστίου που προσδίδουν σταθερότητα στο κυτταρικό τοίχωμα και συντελούν στη συνένωση των κυττάρων.
• Συμμετέχει σε ενζυμικές και ορμονικές διεργασίες.
• Συμβάλλει στην προστασία του φυτού από θερμικό στρες-το ασβέστιο βελτιώνει τη λειτουργία των στομάτων και συμμετέχει στην επαγωγή πρωτεϊνών θερμικού στρες.
• Συμβάλλει στην προστασία του φυτού απέναντι σε ασθένειες-μεγάλος αριθμός μυκήτων και βακτηρίων εκκρίνουν ένζυμα που αποδομούν το κυτταρικό τοίχωμα του φυτού. Πιο ενισχυμένο κυτταρικό τοίχωμα που δημιουργείται με την παρουσία ασβεστίου, μπορεί να αποτρέψει την εισβολή αυτών.
• Επηρεάζει την ποιότητα του καρπού.
• Παίζει σημαντικό ρόλο στην λειτουργία των στομάτων.

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗ ΔΙΑΘΕΣΙΜΟΤΗΤΑ ΑΣΒΕΣΤΙΟΥ ΓΙΑ ΤΑ ΦΥΤΑ

Η ποσότητα ασβεστίου που προσλαμβάνεται από τα φυτά εξαρτάται από:

• το είδος του φυτού
• το γενότυπο
• την ποσότητα των συγκομιζομένων προϊόντων.

Το ασβέστιο σχηματίζει αδιάλυτες ενώσεις με άλλα συστατικά του εδάφους όπως ο φώσφορος. Το ασβέστιο σε αυτή τη μορφή δεν είναι διαθέσιμο για τα φυτά.

Εφόσον το ασβέστιο είναι ένα θετικά φορτισμένο ιον, απορροφάται από τις επιφάνειες των τεμαχιδίων της αργίλου και άλλων οργανικών τεμαχιδίων που είναι αρνητικά φορτισμένα.

Τα θετικά φορτισμένα ιόντα που απορροφούνται από τα τεμαχίδια του εδάφους, ονομάζονται «ανταλλάξιμα ιόντα», καθώς μπορούν να αντικατασταθούν από άλλα ιόντα που είναι παρόντα στο εδαφικό διάλυμα. Η εδαφολογική ανάλυση προσδιορίζει τα επίπεδα των ιόντων ανταλλάξιμου ασβεστίου, και όχι το ολικό ασβέστιο του εδάφους, καθώς το ανταλλάξιμο ασβέστιο είναι η μορφή που είναι διαθέσιμη για τα φυτά.

Αρκετοί παράγοντες σε μια εδαφολογική ανάλυση μπορούν να βοηθήσουν στην εκτίμηση της διαθεσιμότητας ασβεστίου για τα φυτά:

To εδαφικό pH –συνήθως εδάφη με υψηλά επίπεδα pH περιέχουν περισσότερο διαθέσιμο ασβέστιο

ΙΑΚ (Ικανότητα Ανταλλαγής Κατιόντων)-αυτό το χαρακτηριστικό του εδάφους περιγράφει την συνολική ποσότητα των ανταλλάξιμων κατιόντων που μπορεί να συγκρατήσει το έδαφος. Υψηλή ΙΑΚ υποδηλώνει υψηλή ικανότητα του εδάφους να απορροφά και να συγκρατεί ασβέστιο, συνεπώς υψηλότερη διαθεσιμότητα ασβεστίου.

Παρουσία ανταγωνιστικών ιόντων-το ασβέστιο συναγωνίζεται, με άλλα θετικά φορτισμένα ιόντα όπως το Νάτριο (Na⁺), το Κάλιο (Κ⁺) και το Μαγνήσιο (Mg²⁺). Η εφαρμογή μεγάλων ποσοτήτων αυτών των κατιόντων δύναται ναι μειώσει την πρόσληψη ασβεστίου από τα φυτά. Τα ιόντα Νa⁺,καταστρέφουν τη δομή του εδάφους και μειώνουν τη διαθεσιμότητα του ασβεστίου.

ΜΟΡΦΕΣ ΑΣΒΕΣΤΙΟΥ ΣΤΟ ΕΔΑΦΟΣ

Τo ασβέστιο στο έδαφος βρίσκεται κυρίως υπό:

• ανταλλάξιμη μορφή προσροφημένη από τα κολλοειδή
• μορφή συμπλόκων με την οργανική ουσία του εδάφους
• κρυσταλλική μορφή στα ορυκτά που περιέχουν Ca
• μορφή ευδιάλυτων αλάτων
• διαλυτή μορφή (στο εδαφικό διάλυμα)

ΑΛΛΕΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΑΣΒΕΣΤΙΟΥ ΣΤΟ ΕΔΑΦΟΣ

Καθίζηση ασβεστίου-φωσφόρου-όταν το ελεύθερο ασβέστιο ακινητοποιηθεί στο εδαφικό διάλυμα (π.χ. όταν το pH του εδάφους είναι υψηλό), το  ασβέστιο τείνει να σχηματίζει αδιάλυτες ενώσεις με τον φώσφορο. Ως αποτέλεσμα, μειώνεται τόσο η διαθεσιμότητα του ασβεστίου, όσο και η διαθεσιμότητα του φωσφόρου.

Σταθεροποίηση της δομής του εδάφους- το ασβέστιο που απορροφάται από τα εδαφικά τεμαχίδια, συμβάλει στην σταθεροποίηση της δομής. Το νάτριο που απορροφάται μπορεί να προκαλέσει σχισμές στο έδαφος όταν το έδαφος είναι ξηρό ή διόγκωση, όταν το έδαφος βραχεί. Το ασβέστιο που αντικαθιστά το νάτριο, προλαμβάνει την καταστροφή της δομής του εδάφους που προαναφέρθηκε.

ΕΛΛΕΙΨΗ ΑΣΒΕΣΤΙΟΥ

Οι απώλειες αβεστίου στο έδαφος γίνονται με έπλυση, διάβρωση και συγκομιδή προϊόντων. Τα εδάφη στα οποία είναι πιθανόν να παρατηρήθεί έλλειψη ασβεστίου είναι:

1. όξινα (βαθμός κορεσμού Ca<25%)
2. αμμώδη (κυρίως υγρών περιοχών από όξινα πυριγενή πετρώματα)
3. εδάφη που προέρχονται από περιδοτίτες και σερπεντινίνη (δυσμενής σχέση Ca/Mg)
4. τυρφώδη εδάφη

Η έλλειψη ασβεστίου προκαλείται συνήθως λόγω χαμηλής διαθεσιμότητας ασβεστίου ή λόγω στρες νερού. Τα συμπτώματα της έλλειψης ασβεστίου περιλαμβάνουν κατσάρωμα των νεαρών φύλλων, εγκαύματα στους βλαστούς, κηλίδες στα νεαρά φύλλα, καχεκτική ανάπτυξη, εγκαύματα στις άκρες των φύλλων, καχεκτικές ρίζες και καταστροφή του καρπού.