fbpx

Χλώριο – Απαραίτητος θρεπτικός σύμμαχος ή επιβλαβές στοιχείο;

Το χλώριο, στις σωστές αναλογίες, αποτελεί απαραίτητο ιχνοστοιχείο για όλες τις καλλιέργειες.
Σε διαφορετική περίπτωση μπορεί να συσχετιστεί με διάφορες διαταρχές και τοξικότητα λόγω εδαφικής αλατότητας. Αποτελεί ένα από τα πιο κοινά στοιχεία στη φύση με την συγκέντρωση του στο έδαφος να κυμαίνεται από 20 έως 900 ppm, με μέση συγκέντρωση ~100 ppm.  Το συναντάμε σε αλατούχα και αλκαλικά εδάφη υπό μορφή υδατοδιαλυτών αλάτψν (NaCl, CaCl2, MgCl2). Σε εδάφη με pH>7 δε μπορεί να συγκρατηθεί.

Πρόσληψη χλωρίου από τα φυτά

Οι καλλιέργιες διαφέρουν μεταξύ τους, τόσο ως προς τις απαιτήσεις τους για χλώριο όσο και ως προς την ανέχεια τους στην τοξική χλωριότητα.

Τα φυτά προσλαμβάνουν χλωριούχες ενώσεις (Cl- ion ) από τα διάφορα εδαφικά διαλύματα. Το χλώριο παίζει σημαντικό ρόλο στη ζωή των φυτών, συμπεριλαμβανομένων της φωτοσύνθεσης, της ρύθμισης της όσμωσης καθώς και της προσαρμογής ή/και καταστολής τυχόν ασθενειών.

Ώστόσο, οι υψηλές συγκεντρώσεις του μπορεί να προκαλέσουν προβλήματα τοξικότητας στις σοδιές και να επηρεάσουν αρνητικά την παραγωγική απόδοση. Γενικά η τοξικότητα προκαλείται από τη συσσώρευση χλωρίου στα φύλλα.

Η μέση περιεκτικότητα των φυτών σε χλώριο κυμαίνεται από 2 έως 20 mg/g, αν και για τα περισσότερα είδη η συγκέντρωση χλωρίου για άριστη ανάπτυξη κυμαίνεται στα 0,2-0,4 mg/g, δηλαδή 10-100 φορές μικρότερη από τη συγκέντρωση που μετράται στα φυτά. Συγκεντρώσεις χλωρίου >3,5mg/g στα φύλλα, θεωρούνται τοξικές για ορισμένα ευαίσθητα είδη (οποροφόρα δένδρα, φασόλια, βαμβάκι). Συγκεντρώσεις της τάξεως 20-30mg/g δεν προκαλούν ζημιές σε ανθεκτικά είδη (σακχαρότευτλα, σπανάκι, μαρούλι).

Το χλώριο βοηθά στον έλεγχο μερικων ασθενειών των φυτών , ενώ τυτόχρονα επιδρά έμμεσα στη θρέψη τους περιορίζοντάς τη νιτροποίηση Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να αυξάνεται ο λόγος ΝΗ4/ΝΟ3, στο εδαφικό διάλυμα. Τα φυτά να προσλαμβάνουν ΝH4, μειόνοντας έτσι το pH της ριζόσφαιρας και οδηγόντας σε αύξηση της βιοδιαθεσιμότητας άλων θρεπτικών στοιχείων. Αύξηση της συγκέντρωσης του χλωρίου σε τοξικά για την ανάπτυξη των φυτών επίπεδα παρατηρείται και λόγω της χρησιμοποίησης του ΚCL ως λίπασμα καλίου . Στην περίπτωση αυτή το κάλιο του λιπάσματος προσλαμβάνεται από τα φυτά σε μεγάλες ποσότητες με αποτέλεσμα να παραμένει το χλώριο στο έδαφος.

Συμπτώματα τοξικότητας

Τα συνήθη συμπτώματα τοξικότητας χλωρίου στα φυτά, αφορούν την νέκρωση των παρυφών του φύλλου, η οποία εμφανίζεται πρωταρχικά στα γηραιότερα φύλλα.  Η επέκταση του φαινομένου οδηγεί στην πλήρη νέκρωση και φτώση του φυλλώματος.

Παρ’ όλα αυτά, συνήθως είναι δύσκολο να διαγνωστεί η χλωριδική τοξικότητα ως αίτιο. Είναι δύσκολο να διακρίνει κανείς εάν το σύμπτωμα τοξικότητας σχετίζεται άμεσα με το χλώριο ή με άλλα στοιχεία που συνήθως απορροφώνται μαζί με αυτό (π.χ. νάτριο).

Το χλώριο μπορεί επίσης να προκαλέσει ζημιά στα φύλλα, όταν εναποτίθεται σε αυτά κατά την άρδευση.

Παροχή χλωρίου στα φυτά

Σε πολλές περιπτώσεις, η απαραίτητη ποσότητα χλωρίου παρέχεται από την ατμόσφαιρα και τις βροχοπτώσεις, καθώς το νερό της βροχής περιέχει συνήθως χαμηλή συγκέντρωση Cl. Επομένως, το χλώριο μπορεί να γίνει περιοριστικός παράγοντας για την ανάπτυξη των φυτών σε περιοχές που βρίσκονται μακριά από τη θάλασσα.

Οι φυσικές πηγές χλωρίου στα υπόγεια ύδατα περιλαμβάνουνδιάβρωση πετρωμάτων, ατμοσφαιρική εναπόθεση και βροχόπτωση. Σε παράκτιες, άνυδρες και ημίξηρες περιοχές, τα διαθέσιμα υπόγεια ύδατα είναι αλατούχα.

Δεδομένου ότι το Χλώριο είναι ένα ανιόν (με αρνητικό φορτίο) δεν προσροφάται στα σωματίδια του εδάφους και κινείται εύκολα με το νερό στο έδαφος, η ποιότητα του νερού και η διαχείριση της άρδευσης είναι οι κύριοι παράγοντες που επηρεάζουν τις συγκεντρώσεις χλωρίου στο έδαφος.

Το νερό χαμηλής έως μέτριας αλατότητας περιέχει 100-300 mg/λίτρο (=γραμμάρια/κυβικό μέτρο) χλωρίου. Για παράδειγμα, εάν το νερό περιέχει 100 mg/λίτρο Cl, η άρδευση 30.000 λίτρων/στρέμμα/ημέρα (θα οδηγήσει σε προσθήκη 1095 kg/ha/έτος (977 λίβρες/στρέμμα/έτος):

100 mg/λίτρο Χ 30.000 λίτρο/στρέμμα/ημέρα Χ 365 ημέρες / 1.000.000 mg/kg = 1095 kg/ha/έτος.

Το χλώριο είναι επίσης συστατικό ορισμένων λιπασμάτων. Για παράδειγμα, το πιο κοινό λίπασμα που περιέχει χλωρίδιο είναι το KCl (μουριάτη ποτάσας), το οποίο περιέχει 47% χλωρίου και 53% Κ.

Η λίπανση με 500 kg/ha KCl θα έχει ως αποτέλεσμα την εφαρμογή 235 kg/ha χλωρίου.

Άλλα λιπάσματα που περιέχουν χλώριο περιλαμβάνουν: CaCl2, NH4Cl και MgCl2.

Ταξινόμηση χλωρίου σε αδρευτικό νερό
Χλώριο (ppm) Επίδραση στις σοδιές
<70 Ασφαλές για τα περισσότερα φυτά
 70-140  Τα ευαίσθητα φυτά πλήττονται
141-350  Φυτά μέτριας ανεκτικότητας πλήττονται
>350 Μπορεί να προκαλέσει σοβαρές βλάβες

Χλώριο σε εδαφική ανάλυση

Δεδομένου ότι το χλώριο δεν δεσμεύεται στα σωματίδια του εδάφους, το επίπεδό του στο έδαφος ελέγχεται σε ένα υδατικό εκχύλισμα εδάφους, όπως η κορεσμένη πάστα, εκχύλισμα 1:2 (1 όγκος χώμα σε 2 όγκους απεσταγμένο νερό), εκχύλισμα 1:5 κ.λπ.

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΡΔΕΥΤΙΚΩΝ

Η χρήση νερού που περιέχει χλώριο απαιτεί κατάλληλες πρακτικές προκειμένου να διατηρηθεί το επίπεδο χλωρίου στο έδαφος κάτω από το όριο που ανέχεται η καλλιέργεια. Η περίσσεια ποσότητα θα πρέπει να εκπλυθεί κάτω από την ενεργή ζώνη ρίζας.

Το νερό με συγκέντρωση χλωρίου <50 mg/l χλωρίου είναι ασφαλές για τις περισσότερες καλλιέργειες, υπό την προϋπόθεση ότι εφαρμόζονται οι κατάλληλες πρακτικές διαχείρισης άρδευσης.

Εν κατακλείδι

Αν και το χλώριο είναι ένα απαραίτητο μικροθρεπτικό συστατικό, συχνά παραβλέπεται ως θρεπτικό συστατικό των φυτών.

Θετική ανταπόκριση στην εφαρμογή λιπασμάτων που περιέχουν χλώριο έχει αναφερθεί σε διαφορετικές καλλιέργειες σε πολλά μέρη του κόσμου.

Το χλώριο, σε υψηλές συγκεντρώσεις, μπορεί να είναι τοξικό για πολλές καλλιέργειες και συμβάλλει στη συνολική αλατότητα. Οι σωστές πρακτικές διαχείρισης άρδευσης και λίπανσης πρέπει να λαμβάνονται υπόψη όταν το νερό άρδευσης περιέχει υψηλή συγκέντρωση χλωριδίων.